To ξεκίνημα
Από την ανάγκη για ένα χώρο - εργαστήρι προσωπικής έρευνας και πειραματισμού γεννήθηκε το «Εργαστήρι Μαιρηβή» στο Μεταξουργείο. Σιγά σιγά εξελίχθηκε σε ένα χώρο ανοιχτό σε ανθρώπους, που ξεκινούσαν την ίδια με εμένα αναζήτηση.
Από παιδί αγαπούσα το Κουκλοθέατρο. Ήταν ένα θαύμα μπροστά στα μάτια μου. Οι κούκλες να ζωντανεύουν, να κινούνται, να μιλούν και να επικοινωνούν. Μαγεία…
Το συναίσθημα αυτό ήταν τόσο ωραίο και δυνατό, που δεν το αποχωρίστηκα ποτέ. Και ενώ τελείωσα Οικονομικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης δεν ακολούθησα αυτό τον δρόμο, αλλά ξεκίνησα μια πορεία αναζήτησης γνώσεων και πληροφοριών πάνω σε αυτή την τέχνη.
Στην Ελλάδα η πρώτη μου επαφή με το χώρο του Κουκλοθέατρου ήταν η γνωριμία με την UNIMA HELLAS. Μέσα στο σύλλογο των κουκλοπαικτών συνάντησα λίγους, αλλά αξιόλογους ανθρώπους που υπηρετούσαν την τέχνη της κούκλας με σεβασμό εκείνη την εποχή στην Ελλάδα. Θα ήθελα να αναφερθώ στον Τάκη και την Μίνα Σαρρή γιατί αποτελούσαν ένα σημαντικό ενεργό θίασο και μετέφεραν γενναιόδωρα την εμπειρία τους στους νέους ενδιαφερόμενους.
Οι δυσκολίες όμως για μάθηση και ευρύτερη γνώση στην Ελλάδα ήταν πολλές, καθώς δεν υπήρχε αντίστοιχη σχολή.
Η αναζήτησή μου πέρα από τα ελληνικά όρια υπήρξε καθοριστική, γιατί μέσα σε αυτή την πορεία, γνώρισα σπουδαίους ανθρώπους της κουκλοθεατρικής τέχνης, που με βοήθησαν και συνεχίζουν ακόμη να με βοηθούν.
Καθοριστικός σταθμός η μαθητεία μου στο Κουκλοθέατρο “Fidibus” της Ανίνα Στάινερ, στη Ζυρίχη της Ελβετίας.
Σημαντική επίσης υπήρξε η γνωριμία μου και στη συνέχεια η συνεργασία με δύο καταξιωμένους ανθρώπους στο χώρο του Κουκλοθέατρου, τη Νικολίνα Γεωργίεβα, διευθύντρια της έδρας Κουκλοθέατρου της Θεατρικής Ακαδημίας της Σόφιας και τον Μίκαελ Μέσκε (Michael Meschke), διευθυντή του Θεάτρου Μαριονέτας στη Στοκχόλμη.
Ουσιαστική για την μετέπειτα πορεία μου υπήρξε η συνάντηση, που εξελίχθηκε σε μόνιμη συνεργασία, με τη Μιρέλα Κατσά, κουκλοπαίκτρια για πολλά χρόνια στο Κρατικό Κουκλοθέατρο Κλουζ της Ρουμανίας.
Η πορεία
Όλη αυτή η αναζήτηση, οι επαφές, οι εμπειρίες και οι προβληματισμοί βρήκαν χώρο σε ένα παλιό σπίτι στο Μεταξουργείο. Εκεί ξεκίνησε να λειτουργεί το «Εργαστήρι Μαιρηβή», που σταδιακά εξελίχθηκε σε ένα σημείο συνάντησης επαγγελματιών κουκλοπαικτών και ανθρώπων που τους ενδιέφερε αυτή η τέχνη. Από το 1999 μέσα σε αυτό το χώρο αρχίζουν να πραγματοποιούνται εργαστήρια διαφόρων τεχνικών Κουκλοθέατρου, σε συνεργασία με δασκάλους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης, οργανώνονται ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα και παραστάσεις, υπό την εποπτεία της Νικολίνα Γεωργίεβα.
Για τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα εργαστήρια υπήρξε έντονο ενδιαφέρον και θερμή ανταπόκριση από νέους ανθρώπους.
Παράλληλα, η ανάγκη για την αναβάθμιση της ποιότητας των κουκλοθεατρικών παραγωγών στην Ελλάδα, οδήγησε στη σκέψη για τη δημιουργία μιας επαγγελματικής σχολής για το Κουκλοθέατρο. Σε συνεργασία με τον Στάθη Μαρκόπουλο το 2006, σχεδιάστηκε πρόγραμμα μαθημάτων για σχολή τριετούς φοίτησης για επαγγελματίες κουκλοπαίκτες. Όμως το εγχείρημα ήταν δύσκολο να υλοποιηθεί χωρίς την κρατική στήριξη.
Από τότε έως και σήμερα, κάθε χρόνο πραγματοποιούνται εργαστήρια για την τέχνη του Κουκλοθεάτρου και της Αφήγησης. Παράλληλα με τα σεμινάρια αφήγησης, ξεκινά το 2001 η λειτουργία Λέσχης Αφήγησης με πρωτοβουλία του Στέλιου Πελασγού. Στις αποσπερίδες παραμυθιού δίνεται η δυνατότητα πρακτικής εξάσκησης στους μαθητές του εργαστηρίου. Οι βραδιές αυτές είναι ανοιχτές στο κοινό.
Επίσης, υλοποιούνται εργαστήρια μικρής διάρκειας για όσους θεωρούν ότι η κούκλα αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη δουλειά τους.
Στο κουκλοθέατρο του χώρου, το «Εργαστήρι Μαιρηβή» ανεβάζει δικές του παραγωγές, ανοιχτές στο κοινό. Παράλληλα, φιλοξενεί παραστάσεις Ελλήνων κουκλοπαικτών και αφηγητών, στοχεύοντας στην ενίσχυση της συνεργασίας, της αλληλοϋποστήριξης και της δικτύωσής τους. Φιλοξενεί και ομάδες νέων Ελλήνων κουκλοπαικτών και μαθητών του Εργαστηρίου.
Το «Εργαστήρι Μαιρηβή» ανοίγει την πόρτα του και στα σχολεία. Καθημερινά το επισκέπτονται μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης για να παρακολουθήσουν παραστάσεις διαφόρων τεχνικών Κουκλοθέατρου.
Η μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό και η αγάπη του για τις παραστάσεις, οδηγεί στη δημιουργία μίας αμιγώς κουκλοθεατρικής σκηνής στην Αθήνα, στην περιοχή του Ψυρρή, το 2012, η οποία λειτούργησε μέχρι και τον Ιούνιο του 2023.
Το 2013 ξεκινά το Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου και Αφήγησης. Καταξιωμένοι Κουκλοπαίκτες και Αφηγητές από όλο τον κόσμο έρχονται κάθε χρόνο στην Αθήνα με παραστάσεις, αφηγήσεις και εργαστήρια. Πρόκειται για μια αμφίδρομη μορφή επικοινωνίας, διαλόγου και ουσιαστικής επαφής μεταξύ Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Και το πιο σημαντικό, δίνεται η δυνατότητα στο ευρύ κοινό να γνωρίσει το Κουκλοθέατρο πέρα από τα γεωγραφικά όρια της χώρας μας. Σταθεροί συνεργάτες στην οργάνωση και υλοποίηση του Φεστιβάλ είναι ο Στέλιος Πελασγός, ο Φρανσίσκο Μπρίτο και ο Χουάνχο Κοράλες.
Όλες οι δραστηριότητες στη διάρκεια της πορείας του «Εργαστηρίου Μαιρηβή» είχαν σκοπό να βάλουν ένα ακόμα λιθαράκι για την ανάδειξη της κουκλοθεατρικής τέχνης στην Ελλάδα.
Οι παραγωγικές συζητήσεις με τον «μαριονετίστα του 20ού αιώνα», Μίκαελ Μέσκε, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι θα ήταν σημαντικό να δημιουργηθεί μία μόνιμη έκθεση για το Κουκλοθέατρο, ανοιχτή στο ευρύ κοινό, που να αποτελέσει κίνητρο για ουσιαστική επαφή με την τέχνη του θεάτρου κούκλας σε όλες τις εκφάνσεις της.
Με την καθοδήγηση, στήριξη και συμπαράσταση του Μίκαελ Μέσκε και της Ελίζαμπεθ Μπεγιέρ Μέσκε (Elisabeth Beijer Meschke) ξεκίνησαν οι εργασίες για την υλοποίησή της.
Ιδανικός χώρος για να στεγάσει αυτό το όραμα ήταν το «Εργαστήρι Μαιρηβή» στο Μεταξουργείο. Ένας χώρος, ειδικά διαμορφωμένος για το Κουκλοθέατρο, που αγκαλιάζει αυτή την τέχνη εδώ και 20 χρόνια.
Η έκθεση «Το θέατρο στ’ ακροδάχτυλα» άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό στις 12 Οκτωβρίου 2018, με ένα τετραήμερο εκδηλώσεων με ελεύθερη είσοδο, που τέλεσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η έκθεση πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βιβλίο του Μίκαελ Μέσκε (Εκδόσεις Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός).
Την επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβε το Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου με επικεφαλής την καθηγήτρια Ανδρομάχη Γκαζή.
Σημαντική ήταν ταυτόχρονα και η συμβολή της καθηγήτριας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντιγόνης Παρούση.
Επίσης, ουσιαστική υπήρξε η πρακτική βοήθεια και η ηθική στήριξη, από όλους τους συνεργάτες του Εργαστηρίου, καθώς και η παραχώρηση κουκλών από ανθρώπους του χώρου.
Η συνέχεια…
Το Κουκλοθέατρο καταγράφει μία ανοδική πορεία στην Ελλάδα. Γίνονται αρκετά βήματα με επίπονες προσπάθειες από τους επαγγελματίες του χώρου.
Είναι μια τέχνη δύσκολη που πρέπει να την αγαπάς πολύ για να την υπηρετήσεις σταθερά και με συνέπεια. Μια τέχνη πολυδιάστατη που εμπεριέχει πολλές τέχνες. Γι’ αυτό το επάγγελμα του κουκλοπαίκτη απαιτεί εκτός από τις παραστατικές ικανότητες, τεχνικές γνώσεις και πολλή δουλειά, αφοσίωση και υπομονή.
Η ενασχόληση όλο και περισσότερων νέων με το Κουκλοθέατρο είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι για το μέλλον. Η στήριξη από την Πολιτεία είναι αναγκαία, ώστε όσοι ξεκινούν να ασχολούνται επαγγελματικά με το Κουκλοθέατρο να μπορούν να αφοσιωθούν σε αυτό, να το συνεχίζουν και να το εξελίσσουν.
Η στήριξη της Πολιτείας χρειάζεται και για την ενίσχυση κουκλοθεατρικών παραγωγών, καθώς και άλλων δραστηριοτήτων που αφορούν την τέχνη της Κούκλας, για να αναβαθμίζεται συνολικά η ποιότητα της τέχνης του Κουκλοθέατρου στην Ελλάδα.
Όλοι μαζί, με τη συνεχή στήριξη του Συλλόγου Κουκλοπαικτών UNIMA HELLAS, και καθένας ξεχωριστά, συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για να φτάσει η κουκλοθεατρική τέχνη στη θέση που της αρμόζει. Μια τέχνη που δεν της ταιριάζει η κατηγοριοποίηση (για παιδιά ή ενήλικες), μια τέχνη για όλους, πέρα από ηλικιακά όρια.
